Badavut Taş Ocağı
Badavut Taş Ocağı Ayvalık ilçesinde Sarımsaklı Yarımadası’nın güneybatı ucunda, Tuz Gölü’nün güneyinde yer alır. Ayvalık ve yakın çevresi geleneksel ve özel mimarisinin farklı dönemlerinde yapı malzemesi olarak kullanılan Sarımsak Taşı, Badavuttaki antik taş ocağından sağlanmıştır. Ayvalık’ta zeytinyağı fabrikaları, sabunhaneler, atölye, işlik, depo, konutların yanı sıra, topluca kullanılan manastır, kilise, şapel, cami, okul ve resmi binalar gibi anıtsal yapılardaki yapı malzemesi bu taş ocağından çıkarılan İgnimbirit / Sarımsak Taşı’dır.
Badavut Taş Ocağının Google Earth tabanlı kuş bakışı görünümü.
Geçmişte bölgenin en önemli yapı malzemesini oluşturan Badavut jeositindeki Sarımsak Taşı, Alt Miyosen yaşlı pembemsi renkli, bol fiamme yapılı ve pumisçe zengin Ayvalık ignimbiritleri içerisinde yer alır. Taş ocağı ve çevresinde ise ignimbirit tüfleri hakimdir. Ayvalık ignimbiritleri yaklaşık 20-22 milyon yıl önce patlamalı bir volkanizma ile oluşmuştur.
Toprak ve bitki örtüsünün kapladığı ignimbirit kaynakları.
Bölgede eski çağlarda taş temininde hakim teknik olan kanal açma ve kama kullanımının izlerine bu ocakta rastlanılmamıştır. Badavut jeositinde soğuma çatlakları oluşturan fay aynalarının taş teminine kılavuzluk ettiği görülür. Ayvalık’ın tarihsel ve kültürel belleğinin ana kaynağı Badavut taş ocağında gözlemlenebilen düşey çatlakların, adeta birer kanal gibi kullanılarak düzgün geometrik şekilli taşların çıkarılmasını sağlamıştır.
Dayanıklılığı, kolay izlenebilirliği, uzun ömrü ve rengi (gül kurusu, pembe) nedeniyle çok tercih edilen yapı malzemesidir. Yöreye özgü sarımsak taşıyla yapılmış 100-150 yıllık yapılar, Neo-Klasik üslubun eşsiz örneklerini oluşturmaktadır. 1842’ye kadar tarihlendirilebilen konutlar ile ilk mahallelerin kurulmasıyla ortaya çıkan ve 18.yy’a tarihlenen kiliselerden günümüze son iki yüz yılda Osmanlı Dönemi’nde inşa edilen tüm mimari yapılarda yoğun olarak görülen sarımsak taşını barındıran Badavut Taş Ocağı 1989 yılında I.Derece Doğal Sit Alanı ilan edilerek buradan taş temin edilmesi engellenmiş, 1995 yılında Ayvalık Tabiat Parkı sınırları içerisine katılarak koruma altına alınmıştır.
İda-Madra Jeoparkı alanında kalan Kleopatra Kıyı Jeomorfolojisi adlı 9 numaralı jeosit; Badavut Taş Ocağı’nı da kapsamaktadır.
Milyonlarca yıl süren jeolojik sürecin sonucunda ortaya çıkan İgnimbirit / Sarımsak Taşının bölgedeki varlığı ile günümüzde Ayvalık konutlarından endüstri yapılarına, istinat ve bahçe duvarlarından anıtsal yapılara kadar çok geniş bir alanda mimari ve sanatsal üretimler yapılmış, Ayvalık’a has malzeme, renk, işlenebilirlik ile özgün ve bütün bir kent dokusu ortaya çıkmasını sağlamıştır.