Dünya’da Zeytincilik

“Milattan 39 bin yıl öncesine kadar Anadolu, Suriye, İran, Kuzey Afrika, Güney Kafkasya, Filistin, Aşağı Mısır, İtalya, İspanya, Yunanistan ve Santorini ile Girit Adalarında izlerine rastlanılan bu yabani ağacın ne zaman hayatımıza girdiği tam olarak bilinmemekle beraber evcilleştirilmiş zeytin türünün yaklaşık altı bin yıl önce en eski uygarlıklardan bazılarının ortaya çıkışıyla bağlantılı kökenleri ile Akdeniz Havzası’nda yetiştirildiği düşünülüyor. “ “Yakın dönemde yapılan araştırmalara göre ise, MÖ 50.binyıla ait Olea Oleaster yaprak fosili Yunanistan’ın Santorini Adası’nda bulunmuştur. İlk insan yerleşim bölgelerinden birinden alınan kömür kalıntılarına bakılırsa atalarımız MÖ 45.binyılda zeytin odunu yakıyorladı.”

“Arkeo-botanik veriler, zeytin tarımının M.Ö. 6 bin yıllarında Suriye – Ürdün vadisi, Doğu Akdeniz civarında bir yerde başladığını söylüyor. Bu tezi destekleyen kanıtlar da var. Bu kanıtlar, kazılardan elde edilen buluntulara dayanıyor. Örneğin, Suriye’nin Hamula yöresinde ve Kfarsamir adı verilen kazı yerinde kırık zeytin çekirdekleri ele geçiriliyor. Ehud Galili’nin 1997’deki çalışmasına göre, bu çekirdeklerin ‘olea europaea’ya, yani evcil bir cinse ait olduğu kesin.”

“Klasik Dönem’de zeytin yetiştiriciliği yeni bölgelere yayılarak Akdeniz Havzası ve ötesinde yoğunlaştı. Bugün, yağ ve sofralık tüketim için yüksek kaliteli yüzlerce zeytin çeşidi yetiştirilmekte ancak kökenleri hakkında tartışmalar devam etmekte. Kültür zeytinleri ile yabani Akdeniz zeytinleri arasındaki ilişkiler de belirsizdir. Ekili ve yabani zeytin ağaçlarının gıda, odun ve sığır yemi kaynağı olarak çoklu kullanımları, insan uygarlığının yayılmasıyla zeytinliklerin genişlemesini açıklıyor. Akdeniz bitki örtüsünün hem yabani unsurları hem de ekili bir ürün olarak ikili rolü, bu türün evcilleştirme tarihini deşifre etmeye çalışan araştırmacılara zorluklar çıkarmıştır.”