Mengene

Mengene, 20.yüzyılın başlarında Ayvalık’ta hala kullanılıyordu. Yıkanıp temizlenen zeytinler taşlar arasında sıkıştırılıp, kırılırdı. Daha sonra ezilir ve zeytin hamuru elde edilirdi. Hamur torbalara konurdu ve mengene yardımı ile sıkılıp yağ elde edilirdi. Zeytinyağı üretiminde ilk aşama budur ve binlerce yıldan beri değişmemiştir. Önceleri taşların arasındaki zeytinler mekanik yöntemlerle kırılıyordu ve bunun için insan ya da hayvan gücünden yararlanılıyordu. Buharlı makinenin bulunuşundan sonra bu işlem daha da kolaylaştı. Günümüzde zeytin hamuru elektrikli modern makinelerde daha kolay kırılmaktadır.

Mengene günümüz pres yönteminin ilk örneğidir. Mengenede iki yanda birer ve üstte bir sabit tahta vardı. Kullanılan ahşap sert bir ağaçtan yapılırdı. Ayvalık’ta çoğunlukla çitlembik ağacı kullanılırdı. Ahşap burgu üstteki sabit tahtada bulunan silindirden geçirilirdi. Bu silindirde bir burgu yer alıyordu. Ahşap burguya bağlı kol çevrilerek insan ya da hayvan gücüyle hareket ettirilirdi. Aşağıda bulunan torbalar içindeki zeytin hamuruna baskı uygulanmak suretiyle yağ çıkarılırdı. Zeytinyağı altta bir hazneye dökülür ve buradan da bir boru yardımıyla taşınabilir zeytinyağı küplerine alınırdı.