Etkinlik Hakkında

24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması tek bir metin olmayıp esas antlaşma ile ona ekli on yedi ayrı protokol ve sözleşmeden meydana gelmektedir. 143 maddeden oluşan esas barış antlaşması ise dört bölüm halinde düzenlenmiştir.

İsviçre’nin Lozan şehrinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin uluslararası hukuki temelini oluşturan antlaşmanın müzakerelerine 20 Kasım 1922’de başlandı. 8 ay süren ve 2 etap halinde gerçekleştirilen görüşmelerin ardından 24 Temmuz 1923 tarihinde akdedilen Lozan Antlaşması, 1912’de başlayan Balkan Savaşları ardından I.Dünya Savaşı ve sonrasında Milli Mücadele’nin ardından İtilaf Devletleri ile imzalanan son barış anlaşmasıdır.  Lozan Antlaşması, bağımsız, yeni bir devlet kurulduğunun, başta I. Dünya Savaşı’nın galipleri olmak üzere başlıca dünya devletlerince onaylandığını gösteren uluslararası bir belgedir.

Lozan Görüşmelerinde Türkiye’yi en çok ilgilendiren konularından biri de şüphesiz Türk – Yunan Nüfus Mübadelesi idi. Türkiye ve Yunanistan‘daki azınlıkların durumunu yasal bir zemine oturtmak gibi bir işlevi de olan olan Lozan Barış Görüşmeleri esnasında ortaya konan “Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol” 30 Ocak 1923’te Lozan Görüşmeleri sırasında imzalanmıştır.

24 Temmuz 1923’te imzalanan anlaşma metninin 142. Maddesinde, “Yunanistan ile Türkiye arasında Rum ve Türk nüfus mübadelesine ilişkin 30 Ocak 1923 günü yapılan özel Sözleşme, bu iki Bağıtlı Yüksek Taraf arasında, işbu Andlaşmanın bir parçası imiş gibi, onun güç ve değerinde olacaktır“ ibaresine yer verilmiştir.

Lozan Barış Antlaşması’nda, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni İsmet Paşa önderliğinde, Sağlık Bakanı Rıza Nur ve eski İktisat Bakanı Hasan Bey temsil etmiş olup, 24 Temmuz 1923 tarihinde yürürlüğe giren antlaşmayı Türkiye adına İsmet Paşa imzalamıştır. Lozan Antlaşması, süreli veya 100 yıllık bir anlaşma olmayıp, devletlerarası hukuk açısından dünya savaşını sona erdiren antlaşmaların sonuncusu ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu onaylayan bir antlaşmadır.

Kaynak: İnönü Vakfı ve Arşivi, https://lozanantlasmasi.com

Fotoğraflar: İnönü Vakfı, Lozan Mübadilleri Vakfı, İzmir Büyükşehir Belediyesi